رسم علم بندی و علمداری در روستای تاریخی طزرجان
اين علم كيست كه بي صاحب است !اين علم ماه بني هاشم است..
با شروع ماه محرم تكاپوي علم بندان و علم داران شروع و هركس به تمناي مقصود يكي محل را آماده و ديگري با تذكر خواسته هاي سال قبل بدنبال پارچه نذري –پارچه گرويي و... ،در صبح روز تاسوعا معتمد و ريش سفيدان علم بندهاي هر محل با سر زدن به علم خانه اوضاع را بررسي و بدنبل رفع نواقص مي افتند.(در طول سال افرادي مسئوليت نگهداري و پاسداشت مسايل مربوطه را بر دوش دارند.)
خادمین علم خانه و بزرگان آبادی،تا ظهر وقت دارند محله و علم خانه  را آذين بسته ،مهياي پذيرايي از علم بندان و علم داران گردند،جوانان عشيره هاي هم علم يا هم محله اي ها با ذوق و شوق اين عزيزان را ياري مي دهند،كساني كه نذري دارن يا خواهشي به بانيها خبر مي دهند تا برنامه ريزي شود و تداخل پيش نيايد.
روز تاسوعاي حسيني (محله سرتل عاشقان و ديگر علم خانه ها)پاسي از ظهر نگذشته  كه از حدود ساعت يك و نيم پس از اداي نماز ظهر محبان اهل بيت جمع شده و مهيا ميگردند.سردسته ها و ريش سفيدان درب علم خانه را گشوده بعد از انجام مقدمات و با نداي ذكر و صلوات چوب علم ها را يكي يكي ملاحظه ،آثار حشرات ويكجا ماندن يك ساله را با سوهان از آن مي برند.
سپس با تجميع اهالي و مشتاقان كه اكثراً از شهرها و استانها و بعضاً كشورهاي ديگر عازم شده اند ،چوبهاي علم را به ترتيبي كه احتمالا برگرفته از چيدمان معروف گسيل نيرو توسط امام شهيدان(س) به كارزار كربلا است ،طي مراسمي پارچه موسوم به كفني يا جامه برچوب علم  پوشانده می شود،این چوبها به عنوان پایه اصلی علم،با سر طوق هايي به شكل سرپنجه ،انگشت ، ماه و... كه هركدام وصف خود دارد،مزين نموده با ميخ ريز محكم كرده،بعد از بستن دو-سه پارچه براي استقرار جامه،علم به اسم مبارزان كربلا يكي پس از ديگري با بقچه خود(دستمال مخصوص نگهداري پارچه هر علم)   به ميانه ي جمع مشتاقان عزيمت داده ميشود{در سالهاي نزديك با افزايش حاضران جهت حفظ شعائراسلامي،نواميس و جلوگيري از سوء تفاهم و...} علمي براي بستن به جمع آقايان و علمي ديگر به جمع بانوان گرامي ارسال مي شود، كه پسنديده تر است.
مشتاقان داراي نذر پارچه گرويي خود را با پارچه هم وزني آورده و شايد كيك وشيريني يا حتي قرباني هم بياورند، اقدام به گرفتن پارچه از بقچه مخصوص علم مورد نظر كرده،سپس با ذكر قدرداني و خواسته در دل پارچه به علم مي بندند.
علم هاي بسته شده در كناري از محوطه به نظم چيده و همزمان نوع خاصي صله رحم و ديد و بازديد با چرخيدن نقل و شيريني  به منصه ظهور ميرسد ،چه بسا هم بازي هاي كودكي كه بعد از يكي دودهه بيشتر يا كمتر هم را ملاقات كنند.
علم ها در اين محل مي تواند به سي يا چهل برسد و اين به سياست سردسته ربط دارد ،زيرا فردا صبح بايست علم بسته شده توسط علم داراني حمل شود و در صورت بسته شدن، ديني بر گردن ايشان است و اين مهم مستلزم حضور جوانان مشتاق بوده و هست.
(جمع علم هاي همه ي روستا اگر به هفتاد و دو يعني شمار اصحاب و شهيدان كربلا برسد بهتر است!)
مراسم با آورده شدن علم حضرت حسين (ع)و ابوالفضل (س) رنگ و حرارت بيشتري يافته والبته  با حضور هيات هاي مذهبي محلات مختلف در محل و عزاداري ايشان مراسم ادامه يافته،بعد علم ها ابتدا عازم مسجد محل و بعد از مصيبت خواني ،علم داران با همراه كردن تعدادي علم عازم سر زدن به خانواده علم داران و هم محله اي هاي تاز فوت شده يا فوت شده طي سال قمري گذشته رفته ،ضمن ذكر مصيبت،سينه زني و ...توسط اهل منزل با چاي،شير داغ و شيريني پذيرايي مي شوند.
همرايي برخي خانواده ها ،خانم ها وجوانان با اين گروه تا پاسي از شب ادامه يافته،كه طي آن هيئت علم داران نماز جماعت را نيز در يكي از مساجد محل مراجعه ،برپا مي نمايند. شب علم ها به مسجد مركزي علمخانه منتقل(مسجد سرتل عاشقان) و علم ها ميزبان زايران راههاي دور و نزديك كه به مراسم نرسيدند هستند و اين مراجعه مشتاقان گاهي تا طلوع فجر ادامه مي يابد.
سحر روز عاشورا تا ساعت هفت سردسته در فكر برنامه ريزي و جمع نفرات علمدار است ،چون هرعلم دو نفر علم دارتوانمند و ترجيحاً  جوان و پاي كار ميخواهد كه بين راه هم پا نزنند و همراهي كنند زيرا مسافتي معادل تقريباً پنجاه تا هفتاد كيلومتر را كم و زياد بايست علم بر دوش،برسر و سينه زنان  و مصيبت خوان طي نمايند.
مسير پيمايش اوليه علم ها :
علم خالو حسني:از علم خانه واقع در ضلع غربي رودخانه محله پاچنار تا حسينيه توده براي استقبال از علم داران ديگر
علم عابديني:از محله سر تل عاشقان به محله مشيري و همراه كردن علم هاي علي دروني و حركت به سمت حسينيه مركزي
علم علي درو ني:با همراهي علمداران عابديني مسافتي را از محله مشيري تا حسينيه مركزي طي مي كنند.
علم مزرعه آیتا(آتار):از محل به حسينيه توده
علم حاجي حسيني:محله باغ بهشت و باغ وقف به حسينيه مركزي(توده)
همگي علم ها با تجميع سردسته ها  در حسينه مركزي يا توده با نداي يا حسين از مسير مركزي روستا عازم حسين آباد شده و در طول راه به مساجد و تكاياي محله آیتا و ... تا ابتداي خونزا(هنزا)سرزده و مصيبت خواني ساليانه انجام ميدهند.سپس به طرف طزرجان راافتاده به باغ وقف و مدرسه علمیه آيت ا..صدوقي می روند و بعد از انجام سينه زني در اماكن مورد تقاضاي مردم  راهي زيازتگاه و گورستان تاريخي دوازده امام مي شوند.
علم داران به چند دسته تقسيم و با ذكر گويي بر سر مقابر كهنه و نو اقدام به سينه زني و جوش زدن كرده ،نهايتاً دسته جمعي بر گرد نخل محل چرخيده ،پس از اداي نماز ظهر ،نخل بلند كرده يا نكرده عازم مزار محله تركها شده بعد به مقبره خالو حسني و باغ وقفي ايشان رفته با پذيرايي مختصر با آش نذري كه چندين سال قبل در سيني هاي مسين ظرف شده و با انگشت تناول مي شدو بخشي از انرژي  از دست رفته علم داران را جبران مي نمايد.
مسير قديمي رفتن به محله تل زرد و سر پل بود تا با طي عرض رودخانه كوروش عازم مسجد محله استخر پايين و كوچه باغ ، باغ مشير،محله مشير و كوچه منتهي به لشگر گاه است كه نكته جالب توقف سردسته ها بر مزارهاي ناشناس و بعضاً بي علامت در كوچه باغها و مراسم سينه زني است.
بالاي گورستان لشگرگاه يا گلزار شهداء( فاطميه) اولين تقسيمات صورت گرفته و علم داران دوباره تقسيم شده و عازم برگزاري مراسم مي شوند و سپس با مصيبت خواني بر مزار شهداء و دور نخل گرديدن با شكل مرتبي عازم حسينيه ميشوند.در حسينيه توده يا پاچنار تمامي عزاداران اعم از هيئات و نخل برداران منتظر علم داران هستند تا با طواف نخل توسط علم ها و مراسم نوحه خوانهاي علم داران مراسم رنگ خاص يابد.
سه با دور نخل چرخيده و حسين،حسين كنان  ،علم ها به سبك خاصي به صورت ايستاده قرار گرفته و پس از مرثيه خواني علم هاي هر علم خانه عازم گوشه هايی از حسينيه ميشوند تا مراسم هاي شبيه گرداني و نخل برداري انجام شود.البته پخش برخي نذورات و حتي نماز ميت خواندن نيز در صورت وجود مورد در مسير اجرا است .
اكنون علم داران با كمك به ساير عزاداران نسبت به بلند كردن نخل اقدام كرده ،و مراسم را به اوج ميرسانند.
علم داران براي پذيرايي به باغ وقف خالو حسن دعوت دارند و بزرگتر ها با آش و جوانان با برنج و خورشت تغذيه ميشوند.
بعد از پذيرايي ، علم ها به وسيله علم داران عازم مسجد علم خانه ميشود تا روز بعد با جمع شدن برخي مردم ،باز و بسته بندي و براي مراسم سال بعد آماده شوند،البته هنوز مشتاقان وقت دارند تا پارچه اي ببندند يا گرو نذر بردارند!
علم داران طزرجان در هركوي و برزن و محل مرثيه خاص مي خوانند كه به گفته علمداران این نوحه ها و اشعار  بالغ بر بيست الي چهل مرثيه مي رسد كه با ريتم هاي خاص قرائت ميگردد ،برخي مرثيه هاي سنتي علم داران:
علم و الا حسين –مرشد و مولا حسين –مركب و درياي خون-گوهر يكتا حسين...
شهيد كربلا:حسين،شهيد سرجدا:حسين،شهيدنينوا:حسين،مظلوم كربلا:حسين
اين علم كيست كه بي صاحب است !اين علم ماه بني هاشم است...
خاطر نشان می سازد علم بندی طزرجان به عنوان یک رسم و میراث معنوی در فهرست آثار ملی کشور و استان ثبت گردیده و شایسته است با نگاه کارشناسی ضمن معرفی آن،برنامه ریزی اجرایی ، نظم حرکت و مسیرها جایگاه ویژه آن برای بهره برداران داخلی و خارجی شکل بگیرد.معرفی علم بندی مثل آثاری چون نخل برداری و مراسم قالی شویی مسجد اردهال ،متضمن خواست مسئولان شهرستان ،روستا و عزم استانی است وگرنه مردم شهید پرور طزرجان به عشق ولایت پای کارند و نمونه آن اهدای چهل و پنج علمدار خونین بال در طول دفاع مقدس بوده است.
علی اکبردهقان طزرجانی

• نویسنده : یزد فردا
• منبع خبر : خبرگزاری فردا